MENU
Kowary, teren byłej kopalni rud uranu, pozostałości po wysadzonym szybie wydobywczym.

Dodał: FM° - Data: 2006-08-18 10:59:52 - Odsłon: 2873
04 maja 2006


Kopalnia żelaza Bergfreiheit-Grube. Rudę żelaza (magnetyt) wydobywaną w kowarskich kopalniach transportowano na Górny Śląsk, m in do huty w Chorzowie (konno, a od 1905 roku koleją). W 1926 roku podczas pogłębiania widocznego szybu natrafiono na złoża rudy uranu. W tych czasach uran nie posiadał żadnej wartości, więc był zrzucany wraz z kamieniem na hałdy. W 1929 r. roku z powodu kryzysu ekonomicznego kopalnię zamknięto na okres 6 lat. Dopiero w 1936 r. wznowiono wydobycie rud żelaza, a na sortowni zamontowano elektromagnesy, które umożliwiały odzysk żelaza z uboższych gatunków rudy. Wydobytą rudę transportowano koleją do Kamiennej Góry, następnie dalej dowożono do hut na Górnym Śląsku. W latach 1936-1939 sprzedawano uran zakładom badawczym w Oranienburgu oraz zakładom Stahlwerk Mark A.G. w Hamburgu. Odzyskiwano tam rad, stosowany w lecznictwie. W 1945 roku Niemcy całkowicie kopalnię zatopili, planowano również wysadzić instalację naziemną. Po wkroczeniu Armii Radzieckiej ocalałe maszyny zostały zdemontowane. Równocześnie w zakładach chemicznych koncernu Aurela w Oranienburgu koło Drezna Rosjanie znaleźli kilka pojemników z gotowym koncentratem uranowym, podpisanych przez kopalnię Bergfreiheit. Natychmiast skierowano grupę specjalistów do Kowar. Zastano tam zatopioną i zdewastowaną kopalnię (kuriozalnie, przez ich samych). Brak dokumentacji górniczej spowodował zarzucenie projektu. Kopalnię przekazano Polakom. Z racji olbrzymiego zapotrzebowania na stal po wojnie Polacy szybko odbudowali kopalnię i już w sierpniu 1945 roku wydobyto 200 ton rudy. Rok później kopalnię odwodniono do poziomu 475 metrów, przy okazji znajdując pokłady złóż uranu. W 1946 badania nad występowaniem rud uranowych w Kowarach przeprowadził geolog Antoni Białaczewski. Na podstawie niemieckich dokumentów górniczych powstało sprawozdanie o rudzie i możliwości jej wydobycia. Eksploatacją uranu zainteresowały się władze ZSRR. W 1947 roku została podpisana polsko-radziecka umowa dotycząca wydobycia i sprzedaży rudy. Ustalono, że poszukiwania geologiczne i wydobycie będzie prowadzić państwowe wyodrębnione przedsiębiorstwo. Związek Radziecki zapewni przedsiębiorstwu specjalistyczną kadrę oraz zaopatrzenie w niezbędne materiały i urządzenia techniczne. Uran będzie sprzedawany po koszcie własnym wydobycia z dodatkiem 10% zysku. W dniu 1 stycznia 1948 roku utworzono na tym terenie przedsiębiorstwo państwowe „Kuźnieckijie Rudniki” (tj: „Kowarskie Kopalnie”). Trzy lata później zmieniono nazwę na Zakłady Przemysłowe R-1. Związek Radziecki nie interesował się żelazem, wszystkie wyrobiska zostały dokładnie przebadane pod względem radioaktywności. Poszukiwania prowadzono metodą rabunkową, co doprowadziło do dużych zniszczeń w dostępnych jak i w nowo drążonych chodnikach. W 1954 roku Rosjanie zaczęli wycofywać się z eksploatacji z racji coraz mniejszej opłacalności. Eksploatacja trwała do 1958 roku. Gdy kopalnię przejęła polska administracja wyrobiska górnicze były skrajnie zdewastowane. Częściowo przebrano pobliskie hałdy, które zawierały rudę żelaza, a pozostawione jako odpad. W 1962 roku podjęto decyzję o likwidacji kopalni. Szyby zasypano, sztolnie wysadzono, a na bazie zabudowań kopalni powstał zakład przerobu rudy uranowej na koncentrat zawierający powyżej 56 procent uranu, zlikwidowany ostatecznie w 1972 roku. Po eksploatacji kopalni pozostało wiele napromieniowanych hałd i wyrobisk. W 1976 roku sztolnia Nr 9 została udostępniona do prac związanych z budową Podziemnego Laboratorium Górniczego Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. W zabudowaniach d. zakładu przeróbki rudy utworzono ośrodek PWr badania ziem rzadkich (przedsiębiorstwo Hydrotor). W latach 90. przeprowadzono rekultywację hałd i zbiorników osadowych z wykorzystaniem funduszy unijnych. [Ragnar]

  • /foto/5366/5366133m.jpg
    1910
  • /foto/384/384234m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/240/240705m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/371/371956m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/444/444544m.jpg
    1930 - 1937
  • /foto/10433/10433580m.jpg
    1934
  • /foto/8826/8826698m.jpg
    1935 - 1938
  • /foto/10701/10701914m.jpg
    1969
  • /foto/5908/5908888m.jpg
    1988
  • /foto/98/98923m.jpg
    2006
  • /foto/98/98924m.jpg
    2006
  • /foto/98/98925m.jpg
    2006
  • /foto/98/98926m.jpg
    2006
  • /foto/98/98927m.jpg
    2006
  • /foto/98/98929m.jpg
    2006
  • /foto/98/98930m.jpg
    2006
  • /foto/9273/9273631m.jpg
    2006
  • /foto/9273/9273632m.jpg
    2006
  • /foto/399/399505m.jpg
    2011
  • /foto/399/399506m.jpg
    2011
  • /foto/399/399510m.jpg
    2011
  • /foto/399/399511m.jpg
    2011
  • /foto/399/399512m.jpg
    2011
  • /foto/399/399513m.jpg
    2011
  • /foto/399/399514m.jpg
    2011
  • /foto/399/399520m.jpg
    2011
  • /foto/7867/7867213m.jpg
    2018
  • /foto/7867/7867215m.jpg
    2018
  • /foto/9708/9708610m.jpg
    2022
  • /foto/10567/10567123m.jpg
    2023
  • /foto/10839/10839777m.jpg
    2024
  • /foto/10839/10839779m.jpg
    2024

FM°

Poprzednie: Kopalnia rud żelaza i uranu Wolność
Zakłady przemysłowe R-1
Strona Główna Następne: Kopalnia rud żelaza i uranu Wolność
Zakłady przemysłowe R-1